Mở rộng tiếp cận vốn ưu đãi tới nhiều dự án

Hiện có 3 chương trình tín dụng hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội. Thứ nhất là gói 120.000 tỷ đồng, đến nay đã có 9 ngân hàng đăng ký tham gia với tổng hạn mức 145.000 tỷ đồng. Thứ hai là chương trình cho vay mua nhà ở xã hội dành cho người trẻ dưới 35 tuổi. Thứ ba là chương trình tín dụng cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.

Với gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, Ngân hàng Nhà nước đã 6 lần yêu cầu các tổ chức tín dụng hạ lãi suất cho vay, từ mức 8,7%/năm ban đầu xuống còn 6,4%/năm cho chủ đầu tư và 5,9%/năm cho người vay mua nhà, thậm chí thấp hơn cả mức cho vay hộ nghèo (khoảng 6,6%/năm).

Gỡ điểm nghẽn để tín dụng nhà ở xã hội phát huy hiệu quả
Khu nhà ở xã hội tại tỉnh An Giang. Ảnh: Trần Trọng Triết

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước khu vực 15, đến cuối tháng 7/2025, trên địa bàn do Ngân hàng Nhà nước Khu vực 15 quản lý, có 8 dự án nhà ở xã hội đủ điều kiện theo chương trình do UBND tỉnh báo cáo Bộ Xây dựng.

Theo đó, tại An Giang có 6 dự án, tổng vốn giải ngân đạt 395 tỷ đồng, gồm 181 tỷ đồng cho 1 chủ đầu tư và 214 tỷ đồng cho 234 người mua nhà. Trong đó, Agribank giải ngân 181 tỷ đồng cho Công ty cổ phần Tập đoàn Tư vấn Đầu tư Xây dựng Kiên Giang và 209 tỷ đồng cho 221 khách hàng mua nhà tại 2 dự án nhà ở xã hội. Cụ thể, tại dự án Khu đô thị Tây Bắc, phường Rạch Giá, chủ đầu tư được vay 160 tỷ đồng và người mua nhà vay 209 tỷ đồng; tại dự án Nhà ở xã hội Đường số 2, phường Rạch Giá, chủ đầu tư được vay 21 tỷ đồng.

Ngoài ra, TPBank giải ngân 5 tỷ đồng cho 13 khách hàng mua nhà tại dự án Golden City An Giang (tòa T3, T4) do Công ty cổ phần Dịch vụ và Thương mại Đông Á làm chủ đầu tư.

Tại tỉnh Cà Mau có 2 dự án gồm: dự án Nhà ở xã hội phường An Xuyên (Công ty cổ phần Đầu tư - Phát triển nhà Cà Mau làm chủ đầu tư); dự án Đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phường An Xuyên (Liên doanh Công ty cổ phần Xây dựng và phát triển hạ tầng Á Đông - Công ty cổ phần Đầu tư CIC làm chủ đầu tư).

VietinBank giải ngân 46 tỷ đồng cho 2 chủ đầu tư. Trong đó, dự án Nhà ở xã hội phường An Xuyên được giải ngân 20 tỷ đồng; dự án Đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phường An Xuyên được giải ngân 26 tỷ đồng.

Hạ lãi suất là chưa đủ khi chưa giải quyết "gốc rễ" vấn đề

Nếu chính sách tín dụng chỉ dừng lại ở việc hạ lãi suất mà thiếu cơ chế hỗ trợ triển khai, thì rất dễ rơi vào tình trạng khó tiếp cận vốn. Việc triển khai nhiều gói vay là tín hiệu tích cực, nhưng nếu không giải quyết gốc rễ từ phía cung, thì các chính sách ưu đãi tín dụng khó phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, có 2 dự án chưa phát sinh dư nợ tín dụng gồm: dự án Khu nhà ở xã hội thuộc khu du lịch sinh thái và dân cư Rạch Tràm tại Phú Quốc, chủ đầu tư (Công ty cổ phần Đầu tư địa ốc Thành phố - Đảo Phú Quốc) chưa có nhu cầu vay vốn cấp thiết; dự án Khu dân cư chợ nông hải sản Trung tâm thương mại Rạch Giá (Công ty cổ phần Tập đoàn Tư vấn Đầu tư Xây dựng Kiên Giang làm chủ đầu tư), các ngân hàng thương mại đang tiếp cận để cho vay.

Thực tế, dù nguồn vốn đã được bố trí, tiến độ giải ngân cho các dự án nhà ở xã hội vẫn chậm và tình trạng này cũng diễn ra tương tự ở các chương trình tín dụng.

Gỡ điểm nghẽn nguồn cung, tiếp tục hạ lãi suất

Nhìn lại quá trình triển khai chương trình tín dụng hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, có thể thấy, Chính phủ và các bộ, ngành đã thể hiện quyết tâm tháo gỡ khó khăn, nhưng vẫn còn nhiều rào cản, trong đó có thể chỉ ra 3 "điểm nghẽn" chủ yếu.

Một là, nguồn cung nhà ở xã hội còn thiếu và chưa phù hợp nhu cầu. Quỹ đất khan hiếm, thủ tục pháp lý phức tạp, lợi nhuận thấp, khiến nhiều chủ đầu tư không mặn mà triển khai dự án nhà ở xã hội. Quá trình phê duyệt dự án chậm, chưa tạo ra quy mô sản phẩm đủ lớn để hấp dẫn thị trường.

Hai là, khó khăn liên quan đến tiêu chí xác định đối tượng vay. Hiện quy định về thu nhập 15 triệu đồng/tháng đối với cá nhân, 30 triệu đồng/tháng đối với hộ gia đình vẫn còn quá chặt, chưa phù hợp với thực tế tại nhiều địa phương. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước kiến nghị điều chỉnh lại tiêu chí thu nhập, đồng thời xem xét lại lãi suất cho vay. Hiện mức 6,6% do Ngân hàng Chính sách xã hội áp dụng vẫn cao hơn so với lãi suất cho vay tại các ngân hàng thương mại.

Ba là, lãi suất cho vay nhà ở xã hội trong gói 120.000 tỷ đồng cũng như tín dụng cho người trẻ dưới 35 tuổi vẫn còn cao và chưa ổn định, khiến đa số người có thu nhập thấp khó tiếp cận. Để chương trình tín dụng nhà ở xã hội thực sự hiệu quả, Chính phủ cần cấp vốn cho các ngân hàng thương mại với lãi suất ưu đãi rất thấp, tối đa khoảng 3%/năm, để các ngân hàng cho vay lại với mức khoảng 5%/năm.

Để tháo gỡ khó khăn, Bộ Xây dựng cần tiếp tục rà soát, xử lý vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ dự án, tăng nguồn cung cho thị trường, đồng thời sớm trình Chính phủ ban hành Nghị định về Quỹ nhà ở quốc gia. Về phía UBND các tỉnh, thành phố, cần tích cực triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ nhằm hoàn thành các chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội theo kế hoạch, bảo đảm nguồn cung ổn định ra thị trường.

Gắn kết vốn - dự án - người vay, để chính sách đi vào cuộc sống

Nhiều người cho rằng, tín dụng nhà ở xã hội chỉ cần lãi suất thấp là đủ. Nhưng thực tế, một chính sách tín dụng hiệu quả phải đáp ứng đồng thời 3 yếu tố: lãi suất ổn định trong dài hạn, thủ tục vay minh bạch và cơ chế giám sát chặt chẽ để ngăn chặn trục lợi. Nếu không, sẽ xảy ra tình trạng người thu nhập trung bình cao hưởng lợi, trong khi công nhân, người nghèo thật sự lại đứng ngoài.

Tín dụng nhà ở xã hội không chỉ là một gói hỗ trợ tài chính, mà là chính sách an sinh gắn liền với ổn định xã hội. Người dân không chỉ cần vốn vay, họ cần một dự án ở vị trí thuận tiện, hạ tầng đồng bộ để yên tâm sinh sống. Do đó, cần xác định lại mối quan hệ giữa 3 yếu tố: vốn - dự án - người vay. Nếu chỉ có vốn mà không có dự án khả thi, hoặc có dự án nhưng người dân khó tiếp cận vốn, thì chính sách sẽ rơi vào vòng "luẩn quẩn".

Để chính sách đi vào cuộc sống, trước hết, cần rút ngắn quy trình xét duyệt, áp dụng công nghệ số để quản lý hồ sơ, giảm bớt giấy tờ, vừa tiết kiệm thời gian, vừa hạn chế cơ chế xin - cho. Tiếp đến, đa dạng hóa nguồn vốn ngoài ngân sách và Ngân hàng Chính sách xã hội, cần khuyến khích ngân hàng thương mại tham gia với cơ chế bù lãi suất từ Nhà nước. Phát triển quỹ tiết kiệm nhà ở theo hình thức "góp trước - vay sau" để người lao động chủ động tích lũy.

Song song, quy hoạch dự án phải gắn với nhu cầu thực tế, nhà ở xã hội cần nằm gần khu công nghiệp, dịch vụ, có trường học, bệnh viện, giao thông thuận lợi. Chỉ khi người dân thấy nơi ở thật sự tiện lợi, họ mới sẵn sàng vay vốn để mua.

Cuối cùng, cần tăng cường giám sát và minh bạch thông tin về đối tượng thụ hưởng, danh mục dự án, điều kiện vay. Điều này giúp hạn chế tình trạng mua bán chui, đầu cơ nhà ở xã hội.