Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Việt Nam đang khẳng định vai trò tiên phong trong bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học

Tạo hành lang pháp lý vững chắc cho quản lý, bảo vệ môi trường

Sáng 14/8, báo cáo tại Đại hội Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cục trưởng Cục Môi trường Hoàng Văn Thức thông tin, nhiệm kỳ 2020 - 2025, ngành Môi trường đã ghi dấu bước chuyển quan trọng, tạo nền tảng vững chắc cho quản lý, bảo vệ môi trường trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới.

Ngay sau khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 được ban hành, ngành đã chủ động xây dựng và trình Chính phủ ban hành 3 nghị định, 3 quyết định của Thủ tướng, 10 thông tư; đồng thời ban hành 35 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, 61 tiêu chuẩn Việt Nam cùng nhiều định mức kinh tế – kỹ thuật mới. Hành lang pháp lý này được thiết kế đồng bộ, khả thi và tiệm cận thông lệ quốc tế, giúp các chính sách mới nhanh chóng đi vào cuộc sống.

Bằng việc áp dụng nguyên tắc Pareto - tập trung quản lý 20% cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao để kiểm soát 80% nguy cơ môi trường, ngành đã chuyển từ thế bị động sang chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố.

Hai kế hoạch giám sát trọng điểm đối với các cơ sở rủi ro cao được triển khai, 19 tổ giám sát đặc biệt hoạt động hiệu quả, kết nối chặt chẽ Bộ, sở, cộng đồng và doanh nghiệp. Nhiều dự án, cơ sở lớn đáp ứng đầy đủ điều kiện môi trường trước khi vận hành, vừa góp phần phát triển kinh tế - xã hội vừa bảo đảm kiểm soát phát thải.

Ý thức bảo vệ môi trường của người dân đã nâng cao. Ảnh: TL

Tư duy quản lý mới thể hiện ngay từ khâu lập quy hoạch, thiết kế dự án đầu tư đến giám sát vận hành. Nhiều dự án được rà soát, yêu cầu thay đổi công nghệ, bổ sung công trình phòng ngừa sự cố môi trường. Hệ thống quan trắc môi trường được đầu tư đồng bộ từ trung ương đến địa phương, gồm 135 trạm quan trắc không khí, 145 trạm quan trắc nước mặt tự động và hơn 2.000 trạm của các cơ sở truyền dữ liệu trực tiếp, phục vụ kiểm soát xả thải và cảnh báo sớm.

Quản lý chất lượng môi trường cũng được đẩy mạnh, tỷ lệ che phủ rừng duy trì trên 42% trong suốt nhiệm kỳ. Mạng lưới quan trắc không khí mở rộng, theo dõi bụi mịn PM2.5, PM10 tại các điểm nóng. Bộ đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 02/CT-TTg về giải pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm nước tại các lưu vực sông, hướng dẫn các địa phương lập kế hoạch quản lý chất lượng nước mặt...

Nhờ những nỗ lực này, chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam đã vươn lên vị trí 51/165 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 37 bậc so với năm 2016. Ý thức bảo vệ môi trường của người dân được nâng cao rõ rệt.

Bảo vệ môi trường là trụ cột của phát triển bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm xuyên biên giới và áp lực tăng trưởng kinh tế, cùng yêu cầu đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam cần đẩy mạnh chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và ít phát thải, trong đó khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là động lực then chốt.

Cục trưởng Hoàng Văn Thức cho biết, ngành Môi trường xác định quan điểm: bảo vệ môi trường là trụ cột của phát triển bền vững, đặt ngang hàng với kinh tế và xã hội; cần lồng ghép chặt chẽ vào chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên của toàn hệ thống chính trị, mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức, doanh nghiệp và người dân. Vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng các cấp, đặc biệt là sự gương mẫu của người đứng đầu, phải được phát huy tối đa.

Mục tiêu tổng quát nhiệm kỳ tới là chủ động phòng ngừa, kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm; khắc phục suy thoái môi trường; ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu; bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành; nâng cao chất lượng sống; phục hồi hệ sinh thái, góp phần vào phát triển bền vững.

Đến năm 2030, phấn đấu 95% chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đạt chuẩn; giảm tỷ lệ chôn lấp xuống dưới 50% lượng thu gom; kiểm soát các nguồn bụi, khí thải; từng bước giảm ô nhiễm không khí ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các khu công nghiệp trọng điểm.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo tại đại hội.

Ba đột phá chiến lược được Cục Môi trường đặt ra, đó là hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế minh bạch, thuận lợi, khả thi; đổi mới tư duy, nâng cao hiệu lực chính sách; tăng phối hợp liên ngành và sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp.

Huy động hiệu quả nguồn lực, nhất là tư nhân và hợp tác công - tư, tập trung hạ tầng kỹ thuật; Nhà nước đầu tư công chủ đạo, thúc đẩy chuyển đổi số và công nghệ tiên tiến. Ứng dụng công nghệ vào toàn bộ chuỗi quản lý; tăng tốc chuyển đổi số, sử dụng AI, IoT, dữ liệu lớn; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực nhân lực để làm chủ công nghệ.

Việt Nam có trách nhiệm trong các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội, đối với lĩnh vực tài nguyên thiên nhiên và môi trường, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đánh giá cao sự chuyển đổi từ vị thế bị động, ứng phó sang chủ động. “Đây là lần đầu tiên chúng ta có một cơ quan quản lý môi trường đúng nghĩa, bao gồm các hệ sinh thái tự nhiên. Chúng ta đã chuyển từ vị thế bị động, ứng phó sang chủ động” - Phó Thủ tướng nhận định.

Các bộ luật quan trọng như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Luật Đất đai, cùng các luật liên quan đến phát triển kinh tế nông nghiệp với nhiều tư duy đổi mới, đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc.

Việt Nam cũng đã thể hiện tinh thần chủ động, có trách nhiệm trong các cam kết quốc tế, điển hình là việc tham gia Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng cùng các nước G7. Điều này cho thấy sự ghi nhận và đánh giá cao của thế giới đối với nỗ lực của Việt Nam trong ứng phó biến đổi khí hậu.

Cùng với đó, Việt Nam đã xây dựng một cách quản lý bài bản từ chiến lược biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, tăng trưởng xanh đến các quy hoạch quản lý tài nguyên. Với 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới, 3 khu di sản thiên nhiên thế giới, 12 vườn di sản ASEAN và mục tiêu tham vọng đưa 6% diện tích biển vào bảo tồn, Việt Nam đang khẳng định vai trò tiên phong trong bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học./.