Trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam định hình tương lai bền vững

Minh bạch củng cố thị trường

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ngày càng chứng minh được vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của thị trường này cũng đi kèm với không ít thách thức, đòi hỏi các cơ quan quản lý, doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư phải có sự phối hợp chặt chẽ. Đặc biệt, trong vài năm gần đây, thị trường trái phiếu xanh đang nổi lên như một xu hướng đáng chú ý, mở ra cơ hội mới, nhưng cũng không thiếu những vấn đề cần giải quyết.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Đức Hải - Giám đốc Đầu tư cấp cao tại Manulife Investment Management (Vietnam) tại Tọa đàm Thị trường vốn nợ Việt Nam 2025 của FiinRatings, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đã trải qua 2 giai đoạn quan trọng.

Giai đoạn đầu, khoảng năm 2014 - 2015, khi thị trường mới hình thành, nhiều tổ chức phát hành thiếu sự kiểm soát chặt chẽ đối với quá trình phát hành trái phiếu, dẫn đến những cảnh báo về nguy cơ rủi ro không chỉ trong lĩnh vực tài chính, mà còn trong xã hội. Tuy nhiên, khi thị trường đối mặt với những rủi ro lớn, phản ứng lại trở nên kém tích cực hơn, làm chậm lại quá trình phát hành trái phiếu và khiến nhiều nhà đầu tư thiếu cơ hội tiếp cận các sản phẩm phù hợp.

Ảnh minh hoạ.

“Để thúc đẩy thị trường trái phiếu phát triển ổn định, cần có một môi trường linh hoạt hơn, trong đó các quy định phải khuyến khích sự liên thông giữa các phân khúc khác nhau. Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư với khẩu vị rủi ro khác nhau có thể tham gia thị trường, thay vì tạo ra các rào cản vô hình. Một vấn đề quan trọng khác là việc thiếu phân biệt rõ ràng giữa trái phiếu tái cơ cấu và trái phiếu tái tài trợ, dẫn đến những hiểu lầm không đáng có và hạn chế sự phát triển của thị trường” - ông Hải nhấn mạnh.

Dưới góc độ cơ quan quản lý, bà Trần Kim Dung - Phó Trưởng Ban Quản lý Chào bán Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang triển khai những sửa đổi quan trọng trong Luật Chứng khoán, đặc biệt là việc yêu cầu các doanh nghiệp khi đăng ký làm công ty đại chúng phải có báo cáo kiểm toán vốn điều lệ trong hồ sơ đăng ký.

“Các đợt phát hành trái phiếu công chúng sẽ yêu cầu xếp hạng tín nhiệm, một công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá độ rủi ro của trái phiếu trước khi ra quyết định” - bà Dung đánh giá.

Ngoài ra, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đang phối hợp với các cơ quan liên quan để sửa đổi các nghị định, nhằm điều chỉnh quy định về việc phát hành trái phiếu riêng lẻ, yêu cầu các trái phiếu này phải có xếp hạng tín nhiệm hoặc tài sản đảm bảo. Những động thái này sẽ giúp hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư cá nhân, đồng thời nâng cao tính chuyên nghiệp của thị trường trái phiếu.

Trái phiếu xanh hút dòng vốn

Song song với những cải cách này, một xu hướng nổi bật khác đang được quan tâm là sự phát triển của trái phiếu xanh. Theo ông Phan Duy Hưng - Giám đốc, chuyên gia phân tích cấp cao của VIS Rating, từ năm 2024, thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực nhờ vào sự cam kết mạnh mẽ của các ngân hàng thương mại. Nhiều ngân hàng lớn đã phát hành hơn 400 triệu USD trái phiếu bền vững, xây dựng chiến lược tín dụng xanh và khung phát triển bền vững. Điều này không chỉ tạo nền tảng vững chắc cho thị trường trái phiếu xanh, mà còn hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi năng lượng trong việc huy động vốn để thúc đẩy tăng trưởng.

Các lợi ích của phát hành trái phiếu xanh. Nguồn: FiinRatings.

Một yếu tố quan trọng trong việc phát triển trái phiếu xanh là các quy định pháp lý. Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg được ban hành gần đây đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc, giúp xác định rõ các tiêu chí môi trường và phân loại dự án xanh. Việc này giúp đồng bộ hóa các định nghĩa và thông lệ tốt nhất giữa các bên tham gia thị trường tài chính bền vững, bao gồm chủ đầu tư dự án và các ngân hàng. Những tiêu chuẩn chung này không chỉ tạo điều kiện cho thị trường làm quen với quy chuẩn nghiêm ngặt hơn, mà còn gia tăng niềm tin của nhà đầu tư vào chất lượng của các trái phiếu bền vững.

Bên cạnh đó, việc duy trì các nguyên tắc quốc tế, như những nguyên tắc của Hiệp hội Thị trường trái phiếu xanh quốc tế (ICMA), sẽ giúp thu hút các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường tài chính bền vững của Việt Nam.

“Để thị trường trái phiếu xanh phát triển bền vững, Việt Nam không chỉ cần chuẩn hóa các nguyên tắc phân loại xanh, mà còn học hỏi từ kinh nghiệm phát triển của các quốc gia trong khu vực. Chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, bao gồm ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất và cơ chế bảo lãnh, sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí và khuyến khích chuyển đổi sang mô hình kinh doanh ít phát thải carbon, từ đó thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu xanh” - ông Hưng khẳng định.

Cùng với sự phát triển của trái phiếu xanh, giới chuyên gia cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc phát triển một hệ sinh thái tài chính bền vững. Hệ sinh thái này cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, tổ chức quốc tế, cơ quan tư vấn và đơn vị cung cấp dịch vụ, nhằm chia sẻ thông tin và xây dựng các thông lệ thị trường tốt nhất.

Các tổ chức phát hành trái phiếu cũng cần thực hiện công khai, minh bạch thông tin về các đợt phát hành trái phiếu, đồng thời sử dụng các đánh giá độc lập từ bên thứ ba, như báo cáo Ý kiến bên thứ hai (SPO), để xác thực và kiểm tra các cam kết xanh.

Nhìn chung, thị trường trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu xanh tại Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, nhưng vẫn còn nhiều yếu tố cần hoàn thiện. Chính phủ và các cơ quan quản lý đang nỗ lực cải cách hệ thống pháp lý và quản lý thị trường nhằm tạo ra một môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và bền vững.

Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu cũng cần nâng cao trách nhiệm và chuyên nghiệp trong việc hợp tác với nhà đầu tư, để không chỉ tạo ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn, mà còn bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, góp phần xây dựng một thị trường trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu xanh vững mạnh trong tương lai./.