Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi): Cắt giảm tối đa thủ tục, cải cách mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh

Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án quan trọng, đặc thù

Trong ngày 11/11, Quốc hội đã nghe các báo cáo, tờ trình và thảo luận về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, dự án Luật đã sửa đổi, bổ sung, đơn giản hóa và cắt giảm nhiều thủ tục trong lĩnh vực đầu tư, bám sát tinh thần Kết luận số 194-KL/TW ngày 20/9/2025 của Bộ Chính trị.

Một trong những điểm đột phá quan trọng nhất của dự thảo Luật là thu hẹp mạnh mẽ và làm rõ diện dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư. Chính phủ cũng đề xuất tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư cho Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) tại hội trường Quốc hội sáng 11/11. Ảnh: Trần Nam

Đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù, khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ngoài ra, dự thảo tiếp tục đơn giản hóa thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng lược bỏ một số nội dung thẩm định không thực sự cần thiết phải xem xét ngay ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư…

Đáng chú ý, dự thảo đã mở rộng, cho phép các dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu thương mại tự do và khu chức năng trong khu kinh tế… được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt (luồng xanh).

Một quy định mới khác cải cách căn bản thủ tục đầu tư với nhà đầu tư nước ngoài là bổ sung quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Để tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục trong lĩnh vực đầu tư, dự thảo đã cắt giảm 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; thu hẹp, sửa đổi phạm vi của 20 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; quy định nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh, làm cơ sở để thực hiện “tiền kiểm” và chuyển sang cơ chế “hậu kiểm”.

Về thủ tục đầu tư ra nước ngoài, dự thảo bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài; chỉ thực hiện cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài đối với dự án có vốn đầu tư từ 20 tỷ đồng (tương đương 760.000 USD) trở lên, hoặc dự án đầu tư thuộc ngành, nghề đầu tư ra nước ngoài có điều kiện; thực hiện đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền ra nước ngoài đối với các dự án có quy mô dưới 20 tỷ đồng.

Tiếp tục cắt giảm mạnh danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Thảo luận tại tổ về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), các đại biểu đánh giá cao những nội dung mới được sửa đổi, bổ sung tại dự thảo nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền; đơn giản hóa thủ tục hành chính; giảm chi phí tuân thủ và tăng cường năng lực cạnh tranh thông qua cải cách thể chế.

Theo đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, đây là một chủ trương mới, phù hợp với yêu cầu tạo ra đột phá trong bối cảnh Việt Nam đi sau và cần phải có cơ chế, chính sách vượt trội so với trước đây cũng như so với khu vực và quốc tế. Đại biểu Đào Chí Nghĩa cho rằng, việc luật hóa và mở rộng thủ tục đầu tư đặc biệt tại Điều 29 là bước đột phá mạnh mẽ của dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đóng góp nhiều ý kiến để hoàn thiện dự thảo. Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị bổ sung 2 hình thức hỗ trợ đầu tư, bổ sung nhóm địa bàn ưu đãi đầu tư, đồng thời đề nghị tiếp tục lược bỏ nhiều loại dự án phải được chấp thuận chủ trương đầu tư, giúp rút ngắn quy trình thủ tục.

Liên quan đến điều kiện kinh doanh, đại biểu Nguyễn Văn Quân đề nghị quy định theo hướng chỉ công bố điều kiện kinh doanh, để doanh nghiệp chỉ cần đăng ký và có cam kết gửi cơ quan có thẩm quyền, thay vì phải xin phép, cấp phép. Sau đó, các cơ quan quản lý tập trung vào hậu kiểm. Theo đại biểu, quy định hiện nay chặt về đầu vào, nhưng hậu kiểm còn yếu.

Đại biểu Tô Ái Vang cũng nhấn mạnh, việc áp dụng các cơ chế đồng bộ, chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm và phân cấp quản lý, đảm bảo quản lý chặt chẽ rủi ro, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, giảm gánh nặng thủ tục hành chính cho doanh nghiệp là điều hết sức cần thiết trong điều kiện hiện nay.

Giải trình một số nội dung được các đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu đầy đủ ý kiến của cơ quan thẩm tra và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng thời thu hẹp tối đa và làm rõ các loại dự án phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

Cùng với đó, nội dung chấp thuận chủ trương đầu tư cũng đang được rà soát theo hướng tinh giản, ngắn gọn, chỉ giữ lại những nội dung thiết yếu, cơ bản. Đó là các nội dung bao gồm quy mô, mục tiêu, địa điểm, tiến độ và thời hạn thực hiện dự án.

Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, chỉ giữ lại những trường hợp thực sự cần thiết. “Quan điểm của tôi là giảm tối đa danh mục phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Những gì thật cần thiết mới quyết định, còn lại là mở tối đa” - Bộ trưởng nêu rõ.

Đối với ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, Luật chỉ quy định nguyên tắc các dự án được ưu đãi, còn danh mục cụ thể sẽ quy định tại nghị định. Khi xây dựng nghị định, Bộ Tài chính sẽ lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương.

Về ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện, cơ quan soạn thảo đã rà soát, hoàn thiện quy định về ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; xây dựng nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh để làm cơ sở sàng lọc những ngành nghề cần tiền kiểm, chuyển sang cơ chế hậu kiểm và cắt giảm các ngành nghề không cần thiết.

Dự thảo Luật đã cắt giảm khoảng 25 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, con số này “chưa đủ”, cần tiếp tục rà soát, cắt giảm mạnh hơn nữa. Bộ trưởng cho biết, sẽ chủ trì cuộc họp để báo cáo Chính phủ, đề xuất tiếp tục yêu cầu cắt giảm danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. “Đây là việc rất cần thiết phải làm” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo chương trình, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) vào ngày 27/11.