Hỗ trợ lãi suất 2% kích dòng vốn xanh, giám sát chặt tình trạng “tẩy xanh”

Tín dụng xanh đuối dần

Thời gian qua, ngành ngân hàng tiếp tục góp phần hỗ trợ tích cực cho mục tiêu xanh hóa nền kinh tế. Trên cơ sở hướng dẫn và chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng dành sự quan tâm và nguồn lực để cho vay khách hàng thực hiện các dự án mang lại lợi ích cho môi trường.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, có thể thấy, thời gian qua chứng kiến sự phát triển cả về quy mô tổ chức tín dụng tham gia cho vay, quy mô dư nợ tín dụng và tốc độ tăng trưởng. Theo đó, từ năm 2017 chỉ có 15 tổ chức tín dụng triển khai cho vay tín dụng xanh, đến nay đã có 58 tổ chức tín dụng báo cáo có phát sinh dư nợ tín dụng xanh. Các tổ chức tín dụng đã ban hành các chính sách xanh của tổ chức mình để hỗ trợ khách hàng.

Tín dụng xanh - đòn bẩy phát triển kinh tế bền vững tại Việt Nam. Ảnh: Chí Thanh

Tính đến cuối tháng 6/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 730.000 tỷ đồng, tăng 7,35% so với cuối năm 2024, chiếm khoảng 4,3% tổng dư nợ của toàn nền kinh tế. Tuy nhiên, đà tăng trưởng tín dụng xanh đang đuối dần, khi mức tăng này (7,35%) thấp hơn tốc độ tăng tín dụng chung của nền kinh tế (9,9%). Đồng thời, thấp hơn nhiều so với mức tăng bình quân giai đoạn 2017 - 2024 là hơn 21,2%/năm, đây là thời kỳ mà tín dụng xanh thường tăng nhanh hơn đáng kể so với tín dụng toàn nền kinh tế (10 - 15%).

Trong tờ trình Chính phủ về dự thảo Nghị định quy định về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước cho các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng thương mại để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG), Ngân hàng Nhà nước cho rằng, bên cạnh nguồn vốn cho vay từ hệ thống ngân hàng thương mại, cần có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn thuận lợi hơn, nâng cao năng lực quản trị môi trường - xã hội, bắt kịp xu hướng phát triển bền vững và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế.

Chia sẻ gần đây, Phó Thống đốc Đoàn Thái Sơn cho biết, Ngân hàng Nhà nước sắp trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ ngân sách nhà nước đối với doanh nghiệp khu vực tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh vay vốn tại ngân hàng thương mại để triển khai dự án xanh, kinh tế tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

Nghị định được ban hành nhằm triển khai Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội về các cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, đối tượng được hỗ trợ là doanh nghiệp khu vực tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh vay vốn tại ngân hàng thương mại, không bao gồm doanh nghiệp nhà nước và tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài.

Để được hưởng hỗ trợ, khách hàng phải có đề nghị hỗ trợ lãi suất, đáp ứng điều kiện vay vốn hợp pháp và khoản vay phải phục vụ dự án được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đạt tiêu chí xanh, tuần hoàn, ESG, có tên trong danh sách công bố trên Cổng thông tin của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Danh sách này được cập nhật định kỳ vào ngày 30/6 và 31/12 hằng năm, làm cơ sở để ủy ban nhân dân cấp tỉnh rà soát và thực hiện việc hỗ trợ lãi suất.

Hỗ trợ trúng giúp khu vực tư nhân đón cơ hội xanh

Trao đổi với phóng viên, TS. Châu Đình Linh - Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh cho rằng, nhiều doanh nghiệp lớn, đơn cử như Vinamilk tích cực triển khai các tiêu chuẩn ESG bởi sản phẩm sẽ có cơ hội "gõ cửa" các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, nơi người tiêu dùng và nhà nhập khẩu đều yêu cầu khắt khe về tiêu chí xanh, bền vững và trách nhiệm xã hội.

Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp FDI cũng chủ động chuyển đổi xanh, vừa thúc đẩy tăng trưởng doanh thu, vừa bảo vệ môi trường và đáp ứng các tiêu chí xã hội. Vì vậy, theo ông Linh, việc hỗ trợ nhóm doanh nghiệp này là không thực sự cần thiết.

Ở chiều ngược lại, phần lớn doanh nghiệp Việt vẫn hoạt động trong các lĩnh vực truyền thống, chủ yếu phục vụ thị trường nội địa, nơi người tiêu dùng chưa thực sự quan tâm đến yếu tố xanh hay ESG.

"Doanh nghiệp tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh chính là nhóm đối tượng cần được thụ hưởng chính sách nhất, bởi khi chuyển đổi xanh, doanh nghiệp có thể gia tăng doanh số, tạo thiện cảm thương hiệu và tạo chuyển hoá, tạo nên xu hướng tiêu dùng mới của người dân" - ông Linh nhận định.

Đơn cử như Mỹ Hảo, nếu được hỗ trợ đầu tư sản xuất chai tái chế như Unilever đã làm, sẽ là hướng đi đúng cho chuyển đổi xanh. Ngoài bao bì, nguyên liệu bên trong cũng cần thay đổi, từ hóa chất tổng hợp sang nguồn gốc tự nhiên, chẳng hạn chiết xuất từ dầu cọ hoặc nguyên liệu sinh học. Vì vậy, rất cần chính sách khuyến khích doanh nghiệp nội địa chuyển đổi.

Cũng theo PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, việc hỗ trợ lãi suất đối với khu vực tư nhân yếu tố then chốt để vượt qua rào cản chi phí đầu tư ban đầu trong các lĩnh vực như: năng lượng tái tạo, tái chế, xử lý chất thải, nông nghiệp thông minh hay giao thông xanh, giúp tái cấu trúc dòng vốn theo hướng ưu tiên cho hoạt động kinh tế thân thiện môi trường, qua đó lan tỏa tín hiệu thị trường rõ ràng cho xu hướng đầu tư bền vững.

TS. Châu Đình Linh lưu ý thêm, thẩm định dự án xanh không chỉ dừng ở tiêu chí môi trường, yếu tố “xanh” của dự án, mà còn phải xem xét khả năng tạo dòng tiền, mức sinh lời, phương án trả nợ gốc - lãi và khả năng thu hồi vốn. Khâu thẩm định và giám sát rất quan trọng, bảo đảm vốn tín dụng sử dụng đúng mục đích, tránh tình trạng “tẩy xanh”.