Công ty Cổ phần FiinGroup vừa phát hành báo cáo kết quả kinh doanh quý III/2025: “Điểm sáng bứt phá từ nhóm vốn hóa vừa và nhỏ”, nhằm cung cấp góc nhìn tổng quan về hoạt động kinh doanh và lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường.
Tín dụng tăng chậm lại 4%, NIM giảm còn 3%
Cơ sở dữ liệu phân tích bao phủ 1.114/1.654 công ty niêm yết, trong đó có 27/27 ngân hàng. Tổng vốn hóa thị trường đến ngày 7/11/2025 đạt khoảng 9 triệu tỷ đồng, tương đương 333 tỷ USD, chiếm khoảng 99% vốn hóa toàn bộ ba sàn HOSE, HNX và UPCoM; trong đó, vốn hoá ngành ngân hàng chiếm tỷ trọng 28,1% toàn thị trường.
 |
Theo báo cáo từ FiinGroup, với ngành ngân hàng, lợi nhuận sau thuế quý III/2025 tăng 24,9% so với cùng kỳ, nhưng chững lại so với quý II trước đó (giảm 1,6% theo quý) do biên lãi ròng (NIM) thu hẹp và tăng trưởng tín dụng chậm lại.
Tính đến hết 9 tháng 2025, phần lớn các ngành đã hoàn thành trên 85% kế hoạch lợi nhuận cả năm, cho thấy kết quả kinh doanh bám sát mục tiêu đề ra. Ngược lại, ngành ngân hàng và ngành bất động sản là hai nhóm có tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thấp nhất, lần lượt khoảng 74,6% và 52,5%.
| Thu ngoài lãi kéo lợi nhuận tăng gần 25%, song đà tăng chậm lại "Lợi nhuận ngành ngân hàng quý III/2025 tăng 24,9% so với cùng kỳ, đạt mức cao nhất trong 7 quý gần đây nhờ thu nhập ngoài lãi tăng mạnh, đặc biệt tại VPBank, VietinBank, SHB và chi phí dự phòng giảm tại VietinBank, Sacombank, BVBank, OCB. Tuy nhiên, lợi nhuận đã chững lại so với mức đỉnh quý II khi giảm 1,6% theo quý" - nhóm phân tích từ FiinGroup đánh giá. |
Lý giải lợi nhuận quý III sụt giảm nhẹ so với quý trước, theo FiinGroup, động lực tăng trưởng suy yếu khi tín dụng tăng 4% theo quý (giảm tốc so với mức 6,3% của quý II) và NIM tiếp tục thu hẹp do chi phí huy động tăng nhanh.
Theo đó, tăng trưởng tín dụng quý III/2025 đạt 4% theo quý, giảm tốc so với mức quý trước, chủ yếu ghi nhận ở nhóm ngân hàng thương mại nhà nước và các ngân hàng tư nhân lớn.
Ngược lại, một số ngân hàng khác như BVBank và Sacombank có tăng trưởng tín dụng tích cực hơn trong quý III.
Cùng với đó, tỷ lệ cho vay/huy động (LDR thuần) lập đỉnh đạt mức cao kỷ lục 111%, trong khi lãi suất cho vay chưa được điều chỉnh tăng tương ứng.
Do đó, tăng trưởng lợi nhuận phân hóa mạnh khi nhiều ngân hàng quy mô vừa và nhỏ tăng trưởng cao, trong khi nhóm ngân hàng lớn chứng kiến sự sụt giảm hoặc tăng trưởng chậm. Tín dụng chững lại càng tạo áp lực lên tăng trưởng lợi nhuận cốt lõi của toàn ngành.
"Lợi nhuận “lõi” tiếp tục chịu áp lực kép từ tăng trưởng tín dụng chậm và NIM hồi phục yếu hoặc thậm chí thu hẹp do chi phí vốn gia tăng" - FiinGroup nhận định.
Ngân hàng “xoay trục” tìm nguồn thu ngoài lãi bền vững
Cũng theo FiinGroup, NIM tiếp tục phục hồi ở nhiều ngân hàng tư nhân, nhưng vẫn neo ở vùng đáy đối với nhóm ngân hàng quốc doanh. NIM toàn ngành giảm về khoảng 3%, mức thấp nhất từ cuối năm 2018, chủ yếu do có ngân hàng ghi nhận mức giảm sâu tới 1,2 điểm phần trăm so với cùng kỳ 2024 và so với quý II/2025.
Trong khi đó, một số ngân hàng tư nhân tiếp tục phục hồi NIM, nổi bật gồm Sacombank, VPBank, OCB, MB, VIB nhờ duy trì tăng trưởng tín dụng và tỷ trọng cho vay bán lẻ cao. Riêng Sacombank còn được hỗ trợ từ khoản thu nhập lãi ghi nhận lại liên quan đến các khoản tái cơ cấu tại Khu công nghiệp Phong Phú.
Ngược lại, nhóm ngân hàng quốc doanh gồm Vietcombank, BIDV, VietinBank duy trì NIM thấp 2 - 2,6% do phải ưu tiên ổn định lãi suất cho vay, trong khi chi phí vốn tăng nhanh.
 |
Trong bối cảnh NIM thu hẹp, các ngân hàng đang đẩy mạnh tìm kiếm các nguồn thu ngoài lãi, hoặc tối ưu chi phí vốn.
Chia sẻ gần đây, bà Bùi Thị Thu Thủy - Giám đốc cao cấp Quản trị tài chính doanh nghiệp, Khối Tài chính - Kế hoạch Techcombank cho biết, tổng thu nhập hoạt động của ngân hàng đạt 14,2 nghìn tỷ đồng trong quý III/2025, tăng 21,2% so với cùng kỳ.
Trong cơ cấu này, thu nhập lãi thuần đóng góp gần 10.000 tỷ đồng, tăng 11,2%; thu nhập từ dịch vụ cũng tăng gần 17%, đạt 2,3 nghìn tỷ đồng. Riêng quý này, Techcombank ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc ở khoản thu nhập khác, chủ yếu đến từ kinh doanh ngoại hối và chứng khoán đầu tư nhờ tận dụng diễn biến tích cực của thị trường.
Theo đánh giá của đại diện Techcombank, NIM có khả năng chạm đáy trong nửa đầu năm 2025 và bắt đầu có dấu hiệu cải thiện.
| Chỉ 20% số ngân hàng thu ngoài lãi bền vững "Trong 27 ngân hàng niêm yết, chỉ khoảng 20% có nguồn thu ngoài lãi thật sự bền vững; số còn lại vẫn mang tính nhất thời. Do đó, có ngân hàng ghi nhận tăng trưởng thu ngoài lãi, nhưng cũng có ngân hàng chững lại hoặc giảm, phản ánh sự khác biệt lớn về mức độ bền vững của từng mô hình" - TS. Châu Đình Linh nhìn nhận. |
Dù vậy, chỉ có một số ít ngân hàng sở hữu nguồn thu ngoài lãi mang tính bền vững thực sự.
Theo TS. Châu Đình Linh - Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, tính bền vững được hiểu ở đây là tỷ trọng đóng góp của thu nhập ngoài lãi vào tổng thu nhập và tổng lợi nhuận phải duy trì ổn định, tăng trưởng đều qua các năm. Có những ngân hàng đạt tỷ trọng thu ngoài lãi 20 - 30%, khiến tỷ trọng thu nhập lãi thuần chỉ còn trên 70% và có xu hướng giảm dần theo thời gian. Điều đó cho thấy phần tăng thêm đến từ thu nhập ngoài lãi và mô hình này được lặp lại qua từng năm, đúng nghĩa “bền vững”.
Theo đó, các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ kéo dài hơn chục năm, nguồn thu phí dịch vụ thanh toán, phí thẻ thường niên, hay doanh thu từ mảng tài chính như: trái phiếu, cổ phiếu… đều là những dòng thu có tính chất lặp lại và duy trì ổn định. Thêm vào đó là thu từ đầu tư cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng chỉ tiền gửi trên các ứng dụng ngân hàng số của Techcombank, MB, VPBank… Đây là những hoạt động tạo ra dòng thu ngoài lãi đều đặn và lâu dài.
Ngược lại, phần lớn các ngân hàng còn lại có cơ cấu thu ngoài lãi không bền vững, vì chủ yếu đến từ các khoản thu một lần như phí chuyển tiền, phí dịch vụ... không lặp lại hoặc không có tính tăng trưởng cao. Một số ngân hàng đang nỗ lực thúc đẩy bán chéo sản phẩm để nâng tỷ trọng thu ngoài lãi, nhưng mô hình vẫn chưa hoàn thiện./.
