PV: Thưa ông, tại Kỳ họp này, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội kết quả trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách. Ông đánh giá thế nào về công tác điều hành phát triển kinh tế - xã hội thời gian vừa qua?
 |
| Ông Trần Văn Lâm |
Đại biểu Trần Văn Lâm: Như đã phát biểu tại hội trường, tôi đánh giá cao nỗ lực điều hành “chắc tay”, hiệu quả của Chính phủ, trên cơ sở tham mưu của Bộ Tài chính trong lĩnh vực tài chính - ngân sách. Trong gia đình mà có người quản lý tài chính tốt, thì kinh tế gia đình sẽ ổn, với một quốc gia cũng vậy.
Điều này thể hiện ở nhiều yếu tố, từ xây dựng chính sách, thực hiện dự toán thu chi, điều hành ngân quỹ đến kiểm soát nợ công, quản lý chi thường xuyên, chi đầu tư chặt chẽ, hiệu quả…
Kết quả nổi bật là thu ngân sách các năm đều vượt dự toán, dù gặp nhiều biến động từ dịch bệnh, căng thẳng thương mại, xung đột chính trị, thiên tai… Tuy nhiên, ngành Tài chính vẫn thực hiện được kế hoạch thu rất tích cực, vượt thu cao và đảm bảo các chỉ tiêu an toàn tài chính. Nợ công được duy trì ở mức thấp so với trần, tạo dư địa lớn cho giai đoạn tới.
Các lĩnh vực chi được bố trí theo đúng tinh thần các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, đặt trọng tâm vào những lĩnh vực ưu tiên, trọng điểm. Chi thường xuyên được quản lý chặt chẽ, hiệu quả, tiết kiệm. Chi đầu tư các năm tăng, tiến độ giải ngân được cải thiện nhờ những nỗ lực về hoàn thiện chính sách cũng như chỉ đạo rốt ráo trong điều hành.
Về kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn được đảm bảo, lạm phát được giữ ổn định. Đó là sự cộng hưởng rất hiệu quả giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, trong đó chính sách tài khóa là then chốt, khi mà dư địa của chính sách tiền tệ không có nhiều.
Bên cạnh đó, tôi cũng quan tâm đến việc sử dụng nguồn vượt thu hiệu quả hơn nữa, ở cả trung ương và địa phương. Nhìn vào danh sách những dự án sử dụng nguồn vượt thu, có thể thấy một số dự án 2 - 3 năm chưa giải ngân được, gây lãng phí không nhỏ.
 |
| Đầu tư công hiệu quả, góp phần đưa nền kinh tế phát triển. Ảnh: Đức Thanh |
PV: Quốc hội vừa thông qua dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2026 với tỷ lệ tán thành rất cao. Chính phủ cũng đã trình Quốc hội dự kiến Kế hoạch tài chính quốc gia, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm tới. Ông đánh giá thế nào về các chỉ tiêu, kế hoạch này?
Đại biểu Trần Văn Lâm: Trong dự toán lần này, tôi thấy nổi bật là cơ cấu thu chi được đề xuất hợp lý, theo đúng tinh thần như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nêu tại phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội. Điều hành kinh tế, đặc biệt là điều hành tài chính, cần phải chắc và yếu tố an toàn phải đặt lên hàng đầu.
Bên cạnh đó, nguồn lực tài chính quốc gia phải được sử dụng hiệu quả. Như Thủ tướng đã nêu rõ, dự toán thu đặt ở mức an toàn, nhưng cũng có phương án sử dụng nguồn vượt thu kèm theo, để nếu vượt thu thì sẽ bố trí kịp thời, đúng địa chỉ, tăng tối đa hiệu quả nguồn lực. Như vậy, tránh được tình trạng sử dụng nguồn tăng thu không hợp lý hay ngẫu hứng, gây lãng phí.
Do đó, tôi cho rằng, việc Chính phủ chỉ đạo, Bộ Tài chính xây dựng dự toán vừa an toàn, vừa khoa học để sử dụng hiệu quả các nguồn lực là một tín hiệu rất tích cực cho giai đoạn tới.
Riêng đối với dự toán chi, yếu tố đáng chú ý là sự đổi mới trong cơ cấu chi. Các lĩnh vực trọng tâm, trọng yếu như giáo dục - đào tạo, khoa học, công nghệ, hay các chương trình mục tiêu quốc gia… vẫn được ưu tiên theo đúng tinh thần các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước. Nhưng điều tôi rất tâm đắc là đặc biệt ưu tiên nguồn lực cho đầu tư phát triển với tỉ lệ cao hơn hẳn so với các kế hoạch 5 năm trước.
Điều này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc thực hiện những đột phá chiến lược về hạ tầng, để vừa tạo ra tăng trưởng trước mắt, vừa làm cơ sở lan tỏa, thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai.
PV: Theo ông, việc tăng mức đầu tư sẽ tác động thế nào tới tăng trưởng?
| Đại biểu Trần Văn Lâm phân tích, khi các dự án hạ tầng trọng điểm được triển khai với nguồn tiền lớn được giải ngân, sẽ kéo theo các nguồn lực đầu tư của tư nhân. Từ đó, thúc đẩy cầu ở các lĩnh vực khác, tạo ra sức tăng trưởng lan tỏa. Đây là những yếu tố rất quan trọng cho tăng trưởng. |
Đại biểu Trần Văn Lâm: Tất nhiên, quy mô phải đi cùng với chất lượng. Mở rộng đầu tư phải gắn với chất lượng đầu tư, hiệu quả các công trình, dự án. Như vậy, chúng ta mới không phải lo về gánh nặng nợ công. Bởi các dự án phát huy hiệu quả tốt sẽ tạo ra khả năng trả nợ. Khi đó, nợ nhiều hay ít không phải vấn đề quan trọng. Ngược lại, nếu các dự án được đầu tư vội vàng, không hiệu quả như kỳ vọng và kéo dài, thì lúc đó vừa không mang lại giá trị cho nền kinh tế, vừa tạo ra gánh nặng trả nợ và kìm hãm tăng trưởng trong lâu dài.
Trong 5 năm tới, rất nhiều dự án về hạ tầng được triển khai, như dự án đường sắt tốc độ cao, đường bộ cao tốc, sân bay quốc tế, cảng biển… Các dự án này đòi hỏi nguồn lực rất lớn và khi hoàn thành, đưa vào sử dụng sớm sẽ tạo đà, tạo lực để nền kinh tế bứt phá, tăng trưởng cao trong giai đoạn tới.
PV: Tuy nhiên, cũng có ý kiến băn khoăn về thực tế giải ngân đầu tư công hiện nay còn chậm, việc triển khai nguồn lực đầu tư lớn thời gian tới sẽ đòi hỏi nỗ lực rất cao...
Đại biểu Trần Văn Lâm: Tất nhiên, bố trí mức đầu tư như vậy thể hiện quyết tâm rất cao của Chính phủ trong điều hành. Bởi như chúng ta thấy, ở quy mô đầu tư như hiện nay mà vẫn còn nhiều khó khăn trong giải ngân, triển khai các dự án. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành đã phải đốc thúc rất quyết liệt mới có được những kết quả có thể coi là tương đối yên tâm.
Thời gian tới, quy mô đầu tư tăng lên; tính chất, mức độ phức tạp của các dự án cũng cao hơn nhiều, thì việc giải ngân, triển khai đúng tiến độ sẽ là một thách thức lớn. Nhưng, như Thủ tướng đã nói, "gần mấy mà không đi thì cũng không đến, xa mấy thì ắt đi ắt đến", Chính phủ đặt mục tiêu như vậy là thể hiện quyết tâm rất cao, nỗ lực rất lớn để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ như mục tiêu đề ra.
Bên cạnh quy mô đầu tư, tôi còn đánh giá cao hơn nữa ở cơ cấu đầu tư của các ngành, các lĩnh vực được sắp xếp một cách hài hòa và ưu tiên tập trung vào các dự án lớn, các công trình trọng điểm có khả năng phát huy hiệu quả. Đặc biệt là không đầu tư dàn trải, manh mún.
Số lượng dự án mới dự kiến đưa ra tới đây rất thấp, chưa đến 2.000 so với gần 5.000 của nhiệm kỳ này và gần 10.000 của nhiệm kỳ trước đó. Qua đó, có thể thấy, đây là một cuộc cách mạng trong bố trí đầu tư mà Chính phủ quyết tâm làm. Nguồn lực đầu tư sẽ được tập trung có trọng tâm, trọng điểm vào các công trình, các dự án lớn.
Các dự án được tập trung vốn để nhanh chóng hoàn thành, đi vào hoạt động và phát huy hiệu quả, thay vì dàn trải mỗi nơi một chút, từ nhiệm kỳ này sang nhiệm kỳ khác vẫn không xong, từ đó kéo theo đội vốn, gây phức tạp trong giải phóng mặt bằng, nguồn vốn ứ đọng không phát huy hiệu quả. Tôi tin rằng, cách làm lần này sẽ tạo bước đột phá trong sử dụng nguồn lực đầu tư công.
PV: Xin cảm ơn ông!
