Sửa luật để phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Giao nhiệm vụ triển khai bình ổn giá cho cấp xã

Theo tờ trình của Chính phủ tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 9/10, các nội dung sửa đổi tại Luật Giá liên quan nhiều đến phân cấp thẩm quyền; danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá; điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá và quy định về thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật hiện hành. Các sửa đổi mang tính kỹ thuật, nhưng có ý nghĩa thể chế quan trọng, nhằm bảo đảm tính liên thông, linh hoạt và khả thi khi thực thi ở các cấp chính quyền.

Trong đó, một điểm mới là chuyển nhiệm vụ triển khai bình ổn giá từ UBND cấp huyện xuống UBND cấp xã, bởi hiện nay không còn cấp huyện. Dự thảo Luật cũng cập nhật danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá để thống nhất với các luật chuyên ngành và khắc phục vướng mắc thực tiễn.

Chuyển nhiệm vụ triển khai bình ổn giá từ cấp huyện xuống cấp xã để đảm bảo bình ổn giá kịp thời khi có biến động. Ảnh: Đức Thanh

Trong đó, Chính phủ đề xuất chuyển thẩm quyền định giá dịch vụ vận chuyển khí thiên nhiên và dịch vụ tồn trữ, tái hóa, vận chuyển, phân phối khí thiên nhiên hóa lỏng từ Bộ Công thương sang cấp tỉnh. Cùng với đó, bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.

Chính phủ cũng đề nghị điều chỉnh thẩm quyền định giá đối với nhóm dịch vụ kiểm định kỹ thuật, an toàn lao động, dịch vụ y tế, giáo dục và nhà ở công vụ, để thống nhất với các luật chuyên ngành mới.

Thảo luận tại phiên họp, một số ý kiến băn khoăn về tính khả thi khi chuyển thẩm quyền tổ chức bình ổn giá từ cấp huyện sang cấp xã, việc giao thẩm quyền định giá cho địa phương…

Giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện nay, mỗi tỉnh/thành phố sau sáp nhập có địa bàn rất rộng. Nếu giao cho cấp tỉnh thực hiện, thì rất khó triển khai và phản ứng sẽ chậm, khó đảm bảo bình ổn giá kịp thời khi có biến động. Do đó, “cấp xã vẫn là nơi sát thực tế nhất”. Tuy nhiên, Bộ trưởng bày tỏ đồng thuận với ý kiến của các đại biểu về việc cần thiết phải nâng cao năng lực, đào tạo cán bộ tài chính - kế toán, tăng cường cơ sở vật chất ở cấp xã, coi đây là điều kiện quan trọng để bảo đảm hiệu quả khi thực thi.

Về thẩm quyền định giá dịch vụ vận chuyển khí thiên nhiên, Bộ trưởng cho biết sẽ nghiên cứu phương án tách 2 trường hợp - vận chuyển trong một địa phương và liên tỉnh - để quy định phù hợp hơn.

Thêm chức năng dự báo, xây dựng kịch bản kinh tế vĩ mô cho cơ quan thống kê

Đối với Luật Thống kê, dự thảo tập trung điều chỉnh các quy định về phân cấp, bộ máy, tổ chức thống kê, hệ thống chỉ tiêu, chế độ báo cáo và cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, yêu cầu chuyển đổi số và tiến trình hội nhập quốc tế.

Tại dự thảo, cụm từ “cấp huyện” được thay thế bằng “cấp xã” hoặc “cấp cơ sở” trong nhiều điều khoản. Cùng với đó, cụm từ “Bộ Kế hoạch và Đầu tư” được thay thế bằng “Bộ Tài chính” trong các quy định liên quan đến cơ quan thống kê trung ương và tổ chức thống kê nhà nước, phản ánh việc chuyển chức năng quản lý thống kê sang Bộ Tài chính.

Về thẩm quyền, dự thảo Luật sửa đổi thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Tài chính trong việc quyết định tiến hành tổng điều tra thống kê quốc gia và phân quyền cho Bộ trưởng, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao quyết định các cuộc điều tra được phân công trong Chương trình điều tra thống kê quốc gia.

Một nội dung mới đáng chú ý khác là cơ quan thống kê trung ương được bổ sung chức năng dự báo, xây dựng các kịch bản kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, đồng thời thực hiện vai trò trung tâm kết nối, tích hợp và quản lý thống nhất cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia.

Làm rõ thêm một số nội dung của dự thảo, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Luật Thống kê hiện hành đã quy định về hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã, nhưng chưa có quy định về hệ thống thông tin thống kê cấp xã và chế độ báo cáo thống kê cấp xã. Sau đợt sáp nhập vừa qua, quy mô cấp xã lớn hơn rất nhiều, yêu cầu thông tin thống kê kinh tế - xã hội phục vụ quản lý, điều hành trên địa bàn cấp xã là cấp bách, cần thiết.

Việc bổ sung quy định về hệ thống thông tin thống kê cấp xã và chế độ báo cáo thống kê cấp xã không làm tăng khối lượng công việc của UBND cấp xã đang thực hiện. Lý do là việc quản lý, vận hành hệ thống thông tin và chế độ báo cáo thống kê cấp xã được giao cho cơ quan thống kê cơ sở thực hiện. Hiện tại, một cơ quan thống kê cơ sở quản lý trung bình 7 xã. Việc phân chia theo khu vực giúp giảm đầu mối và nhân sự, nhưng vẫn đảm bảo chất lượng thông tin.

Trước một số ý kiến đặt vấn đề về tính chính xác của số liệu, nhất là trong điều tra dân số, thống kê du lịch nội địa, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thừa nhận chênh lệch số liệu chắc chắn sẽ xảy ra khi chúng ta chưa có 100% cơ sở dữ liệu số, vì có những chênh lệch vượt khỏi tầm kiểm soát. Có nhiều nguyên nhân khiến dữ liệu thống kê có chênh lệch, chẳng hạn hiện tượng di dân, người dân chưa kê khai, hay phương pháp thống kê thủ công…

Đáng mừng là tới đây, với chiến lược về chuyển đổi số, ngành Thống kê sẽ được hỗ trợ và số liệu sẽ có tính chính xác cao hơn nhiều. Bộ Tài chính đang quyết liệt chỉ đạo Cục Thống kê xây dựng hệ thống phần mềm cập nhật tốt nhất, nhằm khai thác tối đa các dữ liệu có thể tổng hợp được.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao việc sửa đổi Luật Thống kê và Luật Giá nhằm đảm bảo yêu cầu phục vụ cho chính quyền địa phương 2 cấp.

Đối với Luật Thống kê, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ 3 yêu cầu chính đối với việc sửa đổi luật là: giảm gánh nặng báo cáo hành chính, bảo mật dữ liệu và tích hợp công nghệ. “Luật Thống kê sửa đổi không chỉ là văn bản pháp lý, mà còn là công cụ mạnh mẽ hỗ trợ phát triển bền vững” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Đối với Luật Giá, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bảo đảm tính thống nhất của dự thảo với các luật liên quan, đặc biệt là Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp, Luật Hàng không dân dụng, Luật Dự trữ quốc gia và các dự án luật đang được Quốc hội xem xét.

Đồng thời, phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, song cần đánh giá kỹ khả năng thực hiện ở cấp xã, không để việc giao quyền vượt quá năng lực của địa phương. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý nghiên cứu mở rộng Quỹ bình ổn giá, có thể huy động nguồn ngoài ngân sách.