Giám đốc Healthbridge Canada tại Việt Nam nêu những tác hại từ thuốc lá. Ảnh ĐD
Giảm thiệt hại cho nền kinh tế
Phát biểu tại hội thảo, đại diện Quỹ Phòng chống tác hại (PCTH) thuốc lá – Bộ Y tế cho biết, giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá sẽ nhằm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá, bởi trong khói thuốc chứa hơn 7.000 chất hóa học, khoảng 69 chất gây ung thư. Nicotine trong khói thuốc lá được xếp vào nhóm có tính dược lý gây nghiện tương tự như cocain và heroine.
Điều đáng nói là khoa học đã chứng minh khói thuốc lá còn gây ra hơn 25 căn bệnh khác nhau như tim mạch, các bệnh về hô hấp, ung thư phổi… Chính vì thuốc lá độc hại như vậy nên Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra khuyến cáo: Nếu Việt Nam không thực hiện ngay các biện pháp hiệu quả để phòng chống tác hại thuốc lá, số ca tử vong sẽ tăng lên 70.000 ca/năm vào năm 2030.
Còn theo số liệu khảo sát của GATS (Hiệp định chung về Thương mại Dịch vụ của WTO) vào năm 2015, người Việt Nam mỗi năm chi 31.000 tỷ đồng để hút thuốc lá. Tổng chi phí điều trị và chi phí do mất khả năng lao động và ốm đau, tử vong sớm cho 5 nhóm bệnh trong tổng số 25 nhóm bệnh do thuốc lá gây là 24.000 tỷ đồng, bằng 1% GDP.
“Mỗi năm thuốc lá giết chết khoảng 6 triệu người trên thế giới, trong đó 5 triệu người là do sử dụng thuốc lá và khoảng 600.000 người do tác hại của hút thuốc lá thụ động. Việt Nam mỗi năm có 40.000 ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Tác động của thuốc lá dẫn đến chi phí y tế tăng cao; mất năng xuất lao động; mất ngoại tệ do nhập khẩu nguyên liệu và thuốc lá; suy thoái môi trường do thuốc lá gây ra…” – Chuyên gia đến từ Quỹ PCTH thuốc lá nói.
Tại hội thảo, bác sỹ Phạm Thị Hoàng Anh - Giám đốc Tổ chức Healthbridge Canada tại Việt Nam đã trình bày về sự cần thiết và lợi ích của việc thực hiện môi trường không khói thuốc. Theo bà, PCTH của thuốc lá sẽ giảm các thiệt hại cho kinh tế, giúp xóa đói giảm nghèo, tăng sức khỏe cũng như tuổi thọ của người dân.
“Là nước đứng trong nhóm 15 nước hút thuốc lá nhiều nhất thế giới, Việt Nam cần thoát khỏi bảng xếp hạng này bằng cách đạt mục tiêu mà Chiến lược quốc gia về PCTH của thuốc lá đã đặt ra là giảm tỷ lệ hút thuốc trong nam giới từ 45,3% năm 2015 xuống còn 39% vào năm 2020” - bác sỹ Phạm Thị Hoàng Anh khuyến nghị.
 |
| Giá thuốc lá tăng mạnh sẽ kéo giảm tỷ lệ người hút. Ảnh minh họa |
Tỷ lệ tính thuế giá bán lẻ thuốc là ở Việt Nam còn thấp
Bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm - cán bộ Chương trình quốc gia, Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam nhìn nhận, Việt Nam đang có thuế nhập khẩu thuốc lá ở mức 135%. Thuế suất thuế nhập khẩu cao làm cho thuốc lá ngoại nhập khẩu hợp pháp khó tiêu thụ, nên đã tạo động lực gây ra buôn lậu thuốc lá.
Tại hội thảo, nhiều ý kiến cũng cho rằng, tăng thuế thuốc lá sẽ có tác động làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá, ngăn ngừa thanh thiếu niên hút thuốc. Thuế cao hơn làm giá thuốc tăng, khiến một bộ phận người hút thuốc lá bỏ thuốc hoặc giảm số lượng điếu hút và ngăn ngừa một bộ phận bắt đầu hút thuốc. Tăng thuế thuốc lá còn giúp tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN).
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), trên phạm vi toàn cầu khi tăng thuế 10% sẽ giúp tăng thu thuế thuốc lá của các chính phủ thêm 7%. Chính phủ các nước trên thế giới có thể thu thêm 141 tỷ USD từ thuế thuốc lá nếu tăng thuế với mức trung bình là 0,8 USD/bao.
Riêng tại Việt Nam, tỷ lệ tính thuế giá bán lẻ còn thấp nên tăng thuế thuốc lá thường không dẫn tới mức tăng lớn trong giá bán thuốc lá hoặc mức giảm mạnh đối với người tiêu dùng, nhưng lại đem lại doanh thu từ thuế thuốc lá ở mức rất đáng kể cho quốc gia.
Ths. Phan Thị Hải - Phó giám đốc Quỹ PCTH thuốc lá cho biết, theo tính toán của chuyên gia kinh tế của WHO và Quỹ PCTH thuốc lá, nếu tăng thuế 1.000 đồng/bao vào năm 2020 thì NSNN sẽ tăng khoảng 3.949 tỷ đồng, nhưng tỷ lệ hút thuốc sẽ chỉ giảm được 1,5%, tức còn rất thấp so với mục tiêu của Chính phủ là giảm 6,3% vào năm 2020.
Còn nếu tăng 2.000 đồng/bao, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm 3%, nhưng phải cộng thêm 3% tỷ lệ giảm hút thuốc do các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá khác thì mới đạt mục tiêu quốc gia. Khi đó, NSNN tăng thu thuế thuốc lá thêm 6.300 tỷ đồng/năm; đồng thời giúp tránh được 300.000 ca tử vong sớm do hút thuốc.
“Tuy nhiên, nếu tăng thuế thêm 5.000 đồng/bao, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm 6,3%, đồng thời NSNN tăng thêm được 10.700 tỷ đồng/năm trong khi xã hội sẽ tránh được 900.000 ca tử vong sớm do hút thuốc” – Ths. Phan Thị Hải nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã phản ánh về tình hình thực hiện Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá trên thế giới, các đề xuất về tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá để góp phần đạt mục tiêu trong Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá.
Tất cả đều thống nhất với đề xuất nên áp dụng phương thức tăng mạnh thuế để giảm hút thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu tác hại cho nền kinh tế./.
Đỗ Doãn - Vũ Lê
