Thông tin từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, trải qua hai thập kỷ xây dựng và trưởng thành, Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) đã đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, hiện đại hóa hạ tầng, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số ngành ngân hàng, qua đó đóng góp quan trọng cho sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.
 |
| Nguồn: Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) |
Đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế, Vụ Thanh toán đã chủ trì, tham mưu ban hành nhiều văn bản có tính “mở đường”, giúp hình thành và lan tỏa mạnh mẽ thanh toán không dùng tiền mặt trên toàn quốc như: Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng (fintech sandbox); các thông tư hướng dẫn về thanh toán không dùng tiền mặt, dịch vụ trung gian thanh toán, đại lý thanh toán…
Các văn bản hướng đến chuẩn hóa thanh toán liên thông, thông tin minh bạch không chỉ tạo hành lang cho ngân hàng, trung gian thanh toán phát triển dịch vụ, mà còn đưa hoạt động thanh toán bước vào quỹ đạo hiện đại, minh bạch, hội nhập quốc tế như tiêu chuẩn thẻ chip và tiêu chuẩn thanh toán QR.
Đặc biệt, các đề án lớn như Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, Kế hoạch chuyển đổi số ngành ngân hàng, quyết định thí điểm Mobile Money, Chiến lược phát triển các hệ thống thanh toán... là những văn bản có tầm chiến lược tác động lớn, tư duy đổi mới, mở đường - đều có dấu ấn xuyên suốt của Vụ trong cả giai đoạn hình thành và phát triển. Tác động của hệ thống chính sách thể hiện rõ nét qua sự phát triển vượt bậc của những con số tăng trưởng thanh toán không dùng tiền mặt.
| Theo Ngân hàng Nhà nước, sau 20 năm, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng khoảng 500 lần về số lượng và hơn 60 lần về giá trị so với năm 2005. Trong giai đoạn từ năm 2015 - 2025, giao dịch qua Internet tăng khoảng 59 lần về số lượng và 21 lần về giá trị; giao dịch qua Mobile tăng khoảng 280 lần về số lượng và 600 lần về giá trị; QR Code mới được phổ biến từ năm 2018 và tăng mạnh, đến nay, tăng khoảng trên 700 lần về số lượng và trên 400 lần về giá trị. |
Vụ Thanh toán đã cùng các đơn vị nghiệp vụ, vận hành thuộc Ngân hàng Nhà nước kiên trì đặt những viên gạch đầu tiên để xây dựng nên hạ tầng thanh toán hiện đại của đất nước.
Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (IBPS) được triển khai từ tháng 5/2002 và mở rộng toàn quốc vào cuối năm 2008 đã hoạt động thông suốt, an toàn, hiệu quả và trở thành “trục xương sống” của nền kinh tế.
Đến nay, hệ thống IBPS tăng 36 lần về số lượng và 148 lần về giá trị so với năm 2005.
Cùng với đó, hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử do Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) tạo lập và vận hành từ năm 2015, đến nay trở thành hệ thống nền tảng quan trọng cho thanh toán bán lẻ tức thời, phát triển thẻ chip nội địa và thanh toán liên thông, chuẩn hóa qua QR code.
Ra đời trên cơ sở sáp nhập Banknetvn và Smartlink, đến nay NAPAS đã phát triển, vững mạnh, vận hành an toàn, ổn định. Đây là một trong những thành tựu quan trọng của Vụ Thanh toán với tư cách là đơn vị tham mưu chính sách về thanh toán và giám sát hệ thống thanh toán. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử hoạt động ổn định từ 2018 - 2025 giao dịch chuyển mạch trung bình hàng năm tăng trên 170% về số lượng, 180% về giá trị.
Việc Vụ Thanh toán tham mưu Thống đốc ban hành Chiến lược giám sát các hệ thống thanh toán tại Việt Nam, Thông tư quy định về giám sát và thực hiện giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán hay đưa vào vận hành Hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận trong hoạt động thanh toán của Ngân hàng Nhà nước (SIMO) năm 2025 cũng là dấu mốc quan trọng trong hoạt động giám sát các hệ thống thanh toán./.
