Open API định hình "sân chơi" mới ngành ngân hàng, còn không ít đơn vị chậm chân

Ngày 14/11, trong khuôn khổ dự án hỗ trợ kỹ thuật “Thúc đẩy tài chính toàn diện và tài trợ khí hậu” do Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tài trợ, Ngân hàng Nhà nước tổ chức “Sự kiện Kết nối Fintech 2025” với chủ đề “Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới”.

Mở kết nối, phát triển nhiều mô hình kinh doanh mới

Phát biểu tại sự kiện, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, những năm qua, Ngân hàng Nhà nước tham mưu và ban hành nhiều văn bản pháp lý quan trọng đặt nền móng vững chắc cho việc cung ứng dịch vụ ngân hàng trên môi trường số, thúc đẩy kết nối, liên thông và hình thành hệ sinh thái số của ngành ngân hàng.

Trong đó, Thông tư số 64/2024/TT-NHNN về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở trong ngành ngân hàng (Thông tư 64 về Open API) được ban hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/3/2025 tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thiết lập các kết nối, liên thông giữa ngành ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác một cách thuận tiện, an toàn, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.

Nhờ khuôn khổ pháp lý ngày càng rõ ràng, minh bạch về phạm vi, trách nhiệm và “cởi mở”, linh hoạt về cách tiếp cận, ngành ngân hàng chủ động triển khai nhiều mô hình kinh doanh mới, đặt khách hàng là trung tâm của hệ sinh thái với nhiều lựa chọn sản phẩm, dịch vụ đổi mới sáng tạo, an toàn, thuận tiện, chi phí hợp lý.

Hiện nay, ứng dụng mobile banking, ví điện tử của nhiều tổ chức tín dụng và tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho phép khách hàng tiếp cận đầy đủ các dịch vụ ngân hàng mọi lúc, mọi nơi, đồng thời tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến và cả các dịch vụ “beyond banking”, vượt ra ngoài phạm vi nghiệp vụ ngân hàng truyền thống như: gọi xe, gọi đồ ăn, giao hàng, mua sắm trực tuyến, du lịch, giải trí… Điều này cho thấy tiềm năng rất lớn của kết nối, chia sẻ dữ liệu trong việc mở rộng tài chính toàn diện và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các dịch vụ được các đơn vị tập trung triển khai.

Đánh giá sau hơn 6 tháng triển khai Thông tư 64, ông Thái Thanh Sơn - Phó trưởng phòng Cục Công nghệ thông tin (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, căn cứ trên báo cáo và kế hoạch của hơn 70 tổ chức tín dụng, kết quả triển khai bước đầu cho thấy có thể phân thành hai nhóm.

Theo đó, nhóm tích cực chủ yếu là các "big 4", cùng ngân hàng thương mại cổ phần như: VPBank, Sacombank, MB, TPBank… Đây là những ngân hàng chủ động xây dựng lộ trình chi tiết để rà soát, chuẩn hóa hệ thống, đảm bảo tuân thủ đầy đủ Thông tư 64.

Bên cạnh đó, nhóm chậm triển khai chủ yếu là các chi nhánh ngân hàng nước ngoài như: Maybank, SMBC, BIDC, First Commercial Bank... và một số tổ chức tín dụng trong nước. Các đơn vị này cho biết còn đang trong quá trình nghiên cứu quy định của Thông tư 64, tìm kiếm giải pháp công nghệ phù hợp và phụ thuộc vào định hướng, phê duyệt từ ngân hàng mẹ.

"Tuy nhiên, qua đánh giá các nhóm đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc triển khai Thông tư 64 và đều quán triệt, bám sát lộ trình quy định" - ông Sơn nhận định.

Về phạm vi dịch vụ đã triển khai, khoảng 90% ngân hàng tập trung vào dịch vụ ví điện tử, 80% triển khai dịch vụ thanh toán, 65% triển khai truy vấn thông tin và gần 40% triển khai các dịch vụ API ngoài danh mục...

Open API tái định hình "sân chơi" mới

Chia sẻ thực tiễn triển khai tại các đơn vị, ông Nguyễn Chiến Thắng - Giám đốc Ban Công nghệ BIDV nhắc lại cách đây 2 - 3 năm, mô hình ngân hàng mở (open banking) vẫn còn rất mới, nhưng đến nay gần như đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các ngân hàng.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại sự kiện. Ảnh: Ánh Tuyết.

Dẫn chứng câu chuyện từ Kodak từng là đế chế hàng đầu kinh doanh film máy ảnh lớn nhất thế giới nhưng khi công nghệ số phát triển, máy ảnh kỹ thuật số ra đời nhưng không bắt kịp xu thế và phải trả giá đắt, lãnh đạo Ban Công nghệ BIDV cho rằng, ngành ngân hàng cũng trong tình thế tương tự.

Theo đó, với sản phẩm tín dụng và tài chính, ngân hàng thu lợi rất lớn nên trước đây nhiều người mơ hồ khi nói đến việc phải chia sẻ, mở dữ liệu và tạo hệ sinh thái. Nhưng hiện nay, mọi thứ đã thay đổi, nếu không có open banking, dịch vụ ngân hàng không thể “ngấm” vào hệ sinh thái, không thể xuất hiện trong từng điểm chạm của khách hàng.

Câu nói nổi tiếng của Bill Gates ngày càng chứng tỏ điều đó, ngân hàng có thể không còn quan trọng nữa, nhưng các dịch vụ ngân hàng thì ngày càng quan trọng. Khi triển khai open banking, ngân hàng trở nên “vô hình” hơn đối với khách hàng, nhưng dịch vụ ngân hàng lại len lỏi vào mọi điểm chạm của hành trình khách hàng. Vì vậy, ngân hàng thương mại không thể đứng ngoài cuộc chơi.

Nhiều người thường nói ngân hàng đang sở hữu “dữ liệu quý giá”, là “kho vàng”, nhưng theo ông Thắng, không nên gọi dữ liệu là vàng vì vàng chỉ để cất đi. Thay vào đó, dữ liệu giống như không khí và ánh sáng thổi vào đời sống, chúng ta cần chia sẻ và khai thác thì mới tạo ra giá trị. Để làm được điều đó, cần có các kênh như open API và open banking.

"Túi tôi có 200 API, gặp fintech hay gặp khách hàng là có thể sử dụng ngay bộ sản phẩm này, hoặc sáng tạo ra những dịch vụ mới mà thị trường chưa có” - đại diện BIDV chia sẻ.

Ông Nguyễn Thanh Sơn - Giám đốc Sản phẩm chiến lược và Giải pháp doanh nghiệp Payoo cũng đánh giá cao các chính sách, hướng dẫn mới được ban hành, giúp xác định rõ phạm vi để doanh nghiệp tham gia, là "cánh tay nối dài" của ngân hàng phát triển các dịch vụ tài chính. Điều này giúp doanh nghiệp yên tâm về vấn đề chia sẻ dữ liệu người dùng, yên tâm sáng tạo và phát triển sản phẩm, từ đó mở ra nhiều cơ hội thuận lợi.

"Có nhiều đối tác đầu tư bài bản, có mong muốn đi lâu dài với ngân hàng, chi phí và nguồn lực con người, tâm huyết đã bỏ ra là rất lớn" - ông Sơn nhấn mạnh.

Đại diện Payoo kỳ vọng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), API mở dành cho doanh nghiệp và mở rộng cho các lĩnh vực ngoài ngành..., từ đó, giúp xây dựng một nền tảng cho phép các fintech kết nối một lần với các ngân hàng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thử nghiệm dịch vụ thuận tiện hơn, giảm bớt công sức và hạn chế sai sót trong quá trình vận hành.

Đi cùng với cơ hội là không ít thách thức. Nhiều ý kiến cho rằng, việc chia sẻ dữ liệu trong bối cảnh ngân hàng mở đòi hỏi phải xử lý hài hòa nhiều yêu cầu, từ chuẩn hóa dữ liệu và phương thức kết nối; tăng cường năng lực quản trị rủi ro từ các bên thứ ba; bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống trước nguy cơ tấn công mạng và lạm dụng dữ liệu. Bên cạnh đó, cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, thu hẹp khoảng cách số và bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số./.