Ngày 18/11, Báo Tiền Phong tổ chức tọa đàm với chủ đề: “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô”.
Thị trường vàng vẫn còn nhiều "nút thắt"
Phát biểu tại toạ đàm, ông Phùng Công Sưởng - Tổng biên tập Báo Tiền Phong nhấn mạnh, nhiều năm qua, thị trường vàng Việt Nam liên tục ở trạng thái nhạy cảm, giá vàng biến động mạnh, chênh lệch với thế giới trên 20 triệu đồng/lượng; cầu vượt cung; giao dịch không chính thức diễn ra phổ biến, khiến thị trường thiếu minh bạch và tiềm ẩn rủi ro đối với người dân, doanh nghiệp.
Việc giá bị đẩy lên quá cao so với thế giới không chỉ tạo cơ hội cho đầu cơ, thao túng mà còn gây sức ép lên điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá, ảnh hưởng tới ổn định kinh tế vĩ mô.
 |
| Toàn cảnh tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô”. Ảnh: Báo Tiền Phong. |
Nhìn lại bất cập trong quản lý thị trường vàng trong nước vừa qua, ông Nguyễn Đức Lê - Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) cho rằng, với vàng chế tác, vàng trang sức tiêu dùng, nguồn cung tương đối đáp ứng đủ, chỉ riêng vàng miếng là nguồn cung hạn chế trong khi nhu cầu rất cao, tạo ra “nút thắt cổ chai”.
| Đại diện Bộ Công thương nêu rõ thực tế, qua quá trình kiểm tra thực tế cho thấy một số cửa hàng niêm yết một giá nhưng bán giá khác. Bên cạnh đó, khi nguồn cung khan hiếm, một số doanh nghiệp găm hàng đầu cơ, làm giá. Trong khi đó, lực lượng quản lý có hạn trong khi cửa hàng nhỏ lẻ rất nhiều, quá phân tác, không thể quản lý được, dẫn tới tình trạng thiếu minh bạch. |
Thời gian qua, Bộ Công thương phối hợp Ngân hàng Nhà nước kiểm tra, giám sát thị trường vàng; tham gia các đoàn thanh tra của Ngân hàng Nhà nước tại các cơ sở kinh doanh vàng miếng và ghi nhận 7 khó khăn lớn.
Theo đó, cơ quan quản lý thiếu cơ sở quản lý tập trung khi phần lớn tiệm vàng hoạt động phân mảnh, bán lẻ, không kết nối trực tiếp với cơ quan quản lý, không quản lý được tồn kho nên khó đánh giá mức độ găm hàng, đầu cơ.
Bên cạnh đó, khó kiểm soát chất lượng và nguồn cung khi trên thị trường vẫn xuất hiện giao dịch trôi nổi, vàng giả, vàng không đủ tuổi... Nhiều trường hợp kiểm tra phải sử dụng máy móc để xác định, nguy cơ vàng giả lẫn vàng thật rất lớn.
Đáng lưu ý, sự tồn tại của thị trường chợ đen cùng với chênh lệch giá vàng trong nước - quốc tế làm phát sinh buôn lậu vàng qua biên giới, tình trạng giao dịch không hóa đơn, giấu doanh thu để trốn thuế vẫn diễn ra thường xuyên.
"Những giao dịch này không được báo cáo nên không phản ánh đúng cung cầu, khiến cơ quan quản lý khó quản lý, khó dự báo" - ông Lê nhấn mạnh.
Cùng với đó, chưa có cơ chế giám sát đồng bộ giữa các cơ quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương, Bộ Công an...; dữ liệu chưa liên thông, không có hệ thống cảnh báo sớm biến động bất thường. Khi thị trường vàng biến động mạnh, việc kiểm tra theo từng đợt khiến phản ứng quản lý chậm hơn diễn biến thị trường.
Từ những phân tích trên, thị trường vàng còn tiềm ẩn nhiều bất ổn, người dân phải chịu nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến điều hành chính sách tiền tệ...
Đại diện cơ quan hải quan, ông Phan Quốc Đông - Phó Chi cục trưởng, Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cũng cho biết, do điều kiện địa lý với đường biên dài hơn 4.000 km nhưng với có 157 cửa khẩu và 88 điểm kiểm soát khiến nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu. Khi giá vàng trong nước chênh lệch và nhu cầu tăng, rủi ro buôn lậu càng lớn.
Hiện cơ quan hải quan cũng chưa ghi nhận xuất khẩu vàng chính thức theo quy định mới. Từ đầu năm, có 65 hồ sơ nhập khẩu (26 triệu USD) và 22 hồ sơ xuất khẩu (4,2 tỷ USD), chủ yếu là vàng gia công, vàng trong linh kiện điện tử.
Nghiên cứu sàn giao dịch vàng, khuyến khích phát triển vàng trang sức
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Vũ Hùng Sơn - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng giãi bày, suốt 13 năm qua, doanh nghiệp kinh doanh vàng không có cơ chế tiếp cận nguồn nguyên liệu vàng chính thức. Vàng khai thác trong nước chỉ là vàng mỏ nhỏ, khai thác được bao nhiêu đều sử dụng hết, không tạo ra nguồn cung cho doanh nghiệp.
 |
| Đại diện doanh nghiệp kiến nghị đưa vàng trang sức ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong Luật Đầu tư. Ảnh: Báo Tiền Phong. |
Trần tình về cảnh khách phải xếp hàng dài chỉ để mua 1 - 2 chỉ thời gian qua, lãnh đạo Bảo Tín Mạnh Hải cho biết, doanh nghiệp không hề mong muốn điều đó; nhưng nếu để mua bán tự do, sẽ có người đầu cơ muốn gom 100 - 200 cây, trong khi người dân bình thường sẽ không thể mua được.
Đề cập đến vấn đề quản lý vàng trang sức, mỹ nghệ, ông Sơn cho rằng không nên quản lý quá chặt, đây là lĩnh vực có yếu tố tiêu dùng, làm đẹp, không ảnh hưởng an ninh, chính trị, quốc phòng thì không cần đưa vào danh mục kinh doanh có điều kiện.
"Làm thế nào khuyến khích Việt Nam có thể trở thành trung tâm chế tác hàng đầu, định hướng có thể xuất khẩu" - ông Sơn kiến nghị.
| Đang xem xét cấp phép đơn vị kinh doanh vàng miếng Theo đại diện Ngân hàng Nhà nước, Thông tư 34 đã hướng dẫn cụ thể hồ sơ, trình tự thủ tục cấp phép sản xuất vàng miếng, xuất khẩu, nhập khẩu vàng. Hiện Ngân hàng Nhà nước đã nhận được hồ sơ xin cấp phép sản xuất vàng miếng của một số đơn vị và đang xem xét thực hiện cấp phép theo đúng quy định tại Nghị định 232. |
Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (Nghị định 232) và có hiệu lực từ ngày 10/10 hoàn thiện thêm khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng.
Câu hỏi có cần thiết hình thành một sàn giao dịch vàng trở thành chủ đề nhận được nhiều ý kiến quan tâm. Nhiều chuyên gia cho rằng mô hình sàn vàng tập trung, hiện đại, có cơ chế giám sát chặt chẽ có thể giúp minh bạch thị trường, giảm chênh lệch giá bất hợp lý, hạn chế đầu cơ, thao túng, bảo vệ nhà đầu tư và hỗ trợ cơ quan quản lý trong điều hành cung - cầu.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho rằng, việc chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng, mở rộng đối tượng sản xuất vàng miếng, xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ giúp nguồn cung vàng trên thị trường đa dạng hơn. Để triển khai thi hành Nghị định 232, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 34/2025/TT-NHNN ngày 09/10/2025 (Thông tư 34), cùng có hiệu lực từ ngày 10/10/2015 và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để quản lý thị trường vàng theo cơ chế mới.
Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp với các bộ có liên quan nghiên cứu về sàn giao dịch vàng tại Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước sẽ có tờ trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về sàn giao dịch vàng, đề xuất với Chính phủ giao các bộ, ngành có liên quan để xử lý các vấn đề phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị./.
