Hiệu quả từ chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Quảng Ninh

Bước chuyển đổi chiến lược

Trước khi bắt tay vào quá trình chuyển đổi, Quảng Ninh từng phụ thuộc rất lớn vào ngành khai khoáng, đặc biệt là khai thác than và khoáng sản. Đây là các ngành chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển, nhưng đồng thời cũng tạo ra những thách thức lớn về môi trường và tính bền vững. Giai đoạn trước năm 2020, ngành khai khoáng bộc lộ nhiều khó khăn, từ việc khai thác sâu đến nguy cơ ô nhiễm môi trường do công nghệ lạc hậu.

Nhận thức được những vấn đề này, Quảng Ninh quyết định chuyển hướng phát triển mạnh mẽ sang các ngành kinh tế có hàm lượng công nghệ cao và bảo vệ môi trường. Mục tiêu là xây dựng nền kinh tế xanh, phát triển bền vững gắn với đổi mới công nghệ, đặc biệt là trong công nghiệp chế biến, chế tạo và ngành du lịch. Nghị quyết số 01-NQ/TU (tháng 11/2020) của Tỉnh ủy Quảng Ninh đã khẳng định rõ mục tiêu chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng bền vững và gia tăng sức cạnh tranh của tỉnh trên bản đồ kinh tế quốc tế.

Quảng Ninh đã thành công trong việc phát triển du lịch thành một ngành kinh tế mũi nhọn.

Quá trình chuyển đổi này đã đạt được những kết quả ấn tượng. Công nghiệp chế biến, chế tạo đã trở thành ngành chủ đạo của tỉnh. Giai đoạn 2021 - 2025, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào tỉnh đạt gần 9,77 tỷ USD, cao gấp 5,1 lần so với giai đoạn 2016 - 2020. Trong đó, riêng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tới hơn 68,5%. Điều này cho thấy những nỗ lực chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh bắt đầu mang lại hiệu quả rõ rệt.

Một ví dụ điển hình cho sự thành công của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng, nơi sản xuất ô tô thương hiệu châu Âu đầu tiên tại Việt Nam. Đây là một trong những dự án lớn tại Quảng Ninh, không chỉ tạo ra giá trị gia tăng lớn, mà còn đóng góp vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh trong ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Ngành công nghiệp chế biến chế tạo chiếm tới hơn 68,5% tổng vốn FDI vào tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2021 - 2025.

Sự chuyển dịch cơ cấu không chỉ diễn ra mạnh mẽ ở ngành công nghiệp, mà còn ở ngành dịch vụ và du lịch. Quảng Ninh đã thành công trong việc phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, khẳng định sức hút của một điểm đến quốc tế. Năm 2024, du lịch đóng góp 9,64% vào GRDP của tỉnh.

Hướng đến phát triển bền vững với công nghiệp xanh và kinh tế số

Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh không chỉ dừng lại ở các ngành công nghiệp truyền thống, mà còn mở rộng sang các lĩnh vực mới, như kinh tế số và phát triển công nghệ cao. Trong bối cảnh thế giới bước vào kỷ nguyên số, Quảng Ninh không ngừng đầu tư vào hạ tầng công nghệ, đưa khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào trung tâm chiến lược phát triển của tỉnh.

Một trong những thành tựu nổi bật trong giai đoạn này là sự chuyển đổi từ tăng trưởng kinh tế dựa vào tài nguyên sang phát triển kinh tế dựa trên tri thức và công nghệ. Từ năm 2016 đến 2020, đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GRDP của Quảng Ninh đạt hơn 53%, cao hơn mức trung bình của cả nước. Trong giai đoạn 2021 - 2024, tỷ lệ này tiếp tục duy trì trên 50%, cho thấy Quảng Ninh đang giảm dần sự phụ thuộc vào tài nguyên, đồng thời gia tăng năng suất và hiệu quả quản lý thông qua ứng dụng công nghệ.

Quảng Ninh cũng thành công trong việc phát triển các trung tâm ươm tạo công nghệ và hỗ trợ các startup sáng tạo trong nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, dược liệu và gốm sứ mỹ nghệ. Trường Đại học Hạ Long, một trong những trường đại học hàng đầu của tỉnh, đã thành lập Trung tâm Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nơi tổ chức các cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp, giúp ươm mầm tài năng trẻ. Điều này đã góp phần nâng cao chỉ số đổi mới sáng tạo của tỉnh, khi Quảng Ninh đứng thứ 3/34 tỉnh, thành phố trên cả nước về chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) vào năm 2025.

Quảng Ninh đang thúc đẩy phát triển các trung tâm ươm tạo công nghệ và hỗ trợ các startup sáng tạo.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp xanh cũng đang trở thành một trọng tâm phát triển. Quảng Ninh đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp thân thiện với môi trường, như sản xuất ô tô điện, công nghiệp bán dẫn và năng lượng tái tạo. Một trong những dự án nổi bật trong lĩnh vực năng lượng là Nhà máy điện khí LNG Quảng Ninh, được kỳ vọng sẽ không chỉ cung cấp năng lượng cho tỉnh, mà còn góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong bối cảnh chuyển đổi sang năng lượng sạch và tái tạo.

Bên cạnh sự phát triển của công nghiệp và du lịch, Quảng Ninh cũng chú trọng phát triển kinh tế biển, với các khu kinh tế ven biển như Quảng Yên, Vân Đồn. Tỉnh đã xây dựng một hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại để kết nối các khu kinh tế, giúp thúc đẩy giao thương và tạo cơ hội mới cho các doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Qua quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, Quảng Ninh đã đạt được những kết quả ấn tượng. Từ một tỉnh có nền kinh tế phụ thuộc vào tài nguyên khoáng sản, Quảng Ninh đã từng bước chuyển mình thành một cực tăng trưởng mới của khu vực phía Bắc, với các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp xanh, du lịch bền vững và kinh tế số đang đóng góp mạnh mẽ vào nền kinh tế chung của tỉnh. Với chiến lược đúng đắn, Quảng Ninh không chỉ tạo ra môi trường phát triển bền vững, mà còn trở thành điểm sáng về đổi mới sáng tạo và kinh tế xanh trong cả nước.